O falecido escritor neoiorquino deixa unha extraordinaria obra na que indaga na identidade, o inesperado, a soidade e a ambigüidade

Escrito por ENRIQUE CLEMENTE

«Eu non son un filósofo, só conto historias». Desta forma, Paul Auster (Newark, Nova Jersey, 1947) eludía interpretar a súa propia obra, poboada de personaxes marxinais e desorientados. No 2017 fíxenlle unha entrevista por mor da publicación de 4 3 2 1, unha monumental novela de case mil páxinas, na que narra maxistralmente as catro vidas posibles de Archie Ferguson, nado como el en 1947 e neto dun xudeu ruso chegado a Nova York o 1 de xaneiro de 1900. Nela afirmaba que a idea de escribila xurdiulle mentres almorzaba en casa, pero non tiña un plan mestre, senón que ía improvisando segundo redactaba cada capítulo. «Escribín case a cegas, coa sensación de estar a bailar como nun gran remuíño, con frases que me empurraban cara ás seguintes», relataba o escritor neoiorquino. Este era o libro máis ambicioso da súa carreira, no que levou ao límite una das súas obsesións: responder a unha pregunta que todos nos fixemos: Que tería pasado se actuásemos de forma diferente ou non xurdise algo inesperado? O novelista, pero tamén poeta, dramaturgo, tradutor, crítico, ensaísta, cineasta e guionista, faleceu na súa casa de Brooklyn. Poderíase dicir que se ha ir ao país das últimas cousas, o título dunha das súas novelas, na que describe un lugar no que a procura da morte substituíu aos avatares e negocios da vida.

Saído dos teus soños

Reiterouse que o azar xoga un papel fundamental na obra do autor da Triloxía de Nova York. «Eu non utilizaría a palabra azar, se o azar o regulase todo, estariamos suprimindo a vontade e o desexo humanos e a posibilidade de proporse obxectivos e tomar decisións para conseguilos. O importante é cando sucede algo inesperadamente e cámbiache a vida, ás veces para ben e outras para mal, o camiño que tomas se converte noutro ao que tiñas planeado», dixo na entrevista con La Voz. Noutra incluída no libro Experimentos coa verdade, apuntaba outra pista para descifrar a súa obra: «Se es capaz de contar unha historia que resoe coa mesma forza que ten para ti, é case coma se saíse dos teus soños».

O autor do libro das ilusións, considerada a súa mellor obra de ficción, contou como se converteu en escritor. Foi cando tiña só 8 anos. Encantáballe o béisbol e era un gran admirador do bateador Willie Mays, dos Giants de New York. Un día tívoo preto e non dubidou en pedirlle un autógrafo. O xogador accedeu e pediulle un lapis para asinarllo. Pero non o tiñan nin el nin os seus pais nin ninguén que estivese próximo. «Síntoo, fillo», díxolle Mays. Auster quedou sen o seu máis prezado trofeo, o autógrafo do seu ídolo, e rompeu a chorar, conta en Por que escribir. Co desgusto amais, xurouse que sempre levaría un lapis consigo. Nunha entrevista dixo que se o portas, «un día acabarás usándoo», e engadiu que era «unha parábola de como cheguei a ser escritor». Tamén contaba outro feito que lle levou polo camiño das letras. Cando tiña 14 anos viu como un mozo que ía diante del morreu fulminado por un raio. «Isto cambiou a miña vida por completo», dixo. «Foi a miña primeira gran lección sobre o caprichosa que é a vida, o inestable que é todo, o rápido que poden cambiar as cousas. Dun pestanexo a outro, o mundo é completamente distinto». O premio Príncipe de Asturias destacou que «esa idea está na base de todo o que escribín».

Dicía que a morte é parte da vida, «desde o principio» e a el golpeoulle brutalmente no 2022. En abril, o seu fillo Daniel foi detido e acusado de homicidio involuntario tras a morte da súa filla de 10 meses por intoxicación por fentanilo e heroína. El morreu dez días despois dunha sobredose de heroína. «A vida é marabillosa e horrible ao mesmo tempo, e a miña tarefa é capturar eses momentos», aseguraba.

Auster era un cidadán comprometido, moi crítico con Donald Trump: «É un maníaco psicópata, incapaz de ler un libro, só lle poden dar informes dunha páxina», afirmaba a La Voz. Cualificaba a súa elección como presidente dos Estados Unidos como «desastre nacional de enormes proporcións» e engadía que era «unha ameaza non só para os Estados Unidos, senón para o mundo». Nun país bañado en sangue, asinado a medias co seu xenro, Spencer Ostrander, que fotografou por todo o país lugares onde houbera tiroteos masivos, Auster revelaba que a súa avoa asasinou o seu marido cunha pistola e como ese episodio tráxico influíu nas seguintes xeracións. O seu pai, que era un neno, se repregó sobre si mesmo e converteuse nunha persoa coa que era moi difícil convivir, o que marcou ao autor da invención da soidade. «Toda vida é inexplicable, repetíame. Por moitos feitos que se conten, por moitos datos que se mostren, o esencial resístese a ser contado», lese no cuarto pechado. Auster esforzouse toda a súa vida en contar historias, indagar sobre a identidade, a soidade, o inesperado, o amor, a amizade, a fraxilidade da vida, a morte, o peso da familia e a aprendizaxe a vivir coa ambigüidade.

 

[Ilustración: Pinto&Chinto – fonte: http://www.lavozdegalicia.es]